Cần khẩn trương tận dụng thời cơ về giá để đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu gạo, nhưngcần phải giữ được thương hiệu gạo và đảm bảo giữ vững an ninh lương thực quốc gia.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại hội nghị

Đó là chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại Hội nghị Sơ kết tình hình xuất khẩu gạo 6 tháng đầu năm 2023, bàn phương hướng điều hành xuất khẩu những tháng cuối năm 2023 tổ chức tại TP Cần Thơ ngày 4/8.

Xuất khẩu 4,83 triệu tấn trong 7 tháng

Thông tin tại hội nghị, ông Trần Duy Đông, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, xuất khẩu gạo trong 7 tháng đầu năm tăng mạnh cả về sản lượng và giá trị so với cùng kỳ năm trước, đạt 4,83 triệu tấn, trị giá 2,58 tỷ USD, tăng 18,7% về lượng và tăng gần 30% về trị giá. Cơ cấu chủng loại gạo xuất khẩu chuyển dịch tích cực, đúng hướng, giúp gia tăng giá trị cho sản phẩm gạo Việt Nam.

Bên cạnh các thị trường xuất khẩu truyền thống, trọng điểm được tiếp tục giữ vững như: Philippines, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Bờ Biển Ngà, Hồng Kông, một số khu vực thị trường ghi nhận tăng trưởng vượt bậc như EU tăng tới gần 30%.

Tuy nhiên, theo ông Đông, từ giữa tháng 7/2023, thị trường thương mại gạo toàn cầu bắt đầu có những dấu hiệu diễn biến phức tạp như lệnh cấm xuất khẩu gạo tại một số thị trường; hiện tượng El Nino gây ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất ngũ cốc tại nhiều khu vực; tình hình địa chính trị còn diễn biến phức tạp… Những diễn biến này dự báo sẽ tác động tới hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo của thương nhân Việt Nam trong những tháng cuối năm 2023.

Cụ thể, sau khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo non-basmati (phi basmati), giá gạo xuất khẩu các nước đồng loạt tăng mạnh, giá gạo 5% tấm của Việt Nam tăng 25 USD/tấn so với thời điểm lệnh cấm được ban hành. Tính đến ngày 1/8/2023, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đạt trung bình 590 USD/tấn, mức giá cao nhất trong 11 năm qua, tăng khoảng 80 USD so với tháng trước, thấp hơn giá gạo cùng chủng loại của Thái Lan khoảng 35 USD/tấn. Đối với các dòng gạo thơm, giá xuất khẩu trung bình gạo Jasmine Việt Nam ghi nhận ở mức 690 USD/tấn, tăng khoảng 80 USD so với tháng trước.

Hội nghị có sự tham dự của các Bộ, ngành Trung ương, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo

Tại nội địa, ngay khi có thông tin về lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ, giá thóc gạo trong nước tăng nhanh theo từng ngày (trung bình mỗi ngày tăng từ 50 - 100 đồng/kg. Giá gạo nguyên liệu tại một số địa phương đã tăng từ 400 - 500 đồng/kg so với thời điểm ngày 20/7/2023 (Lệnh cấm có hiệu lực). Giá một số chủng loại ghi nhận ngày 27/7/2023 như: giá gạo IR50404 đạt 10.750 đồng/kg, tăng 5% so với ngày 20/7 (tương đương tăng 500 đồng/kg); giá gạo OM5451 đạt 11.000 đồng/kg, tăng 5% (tương đương tăng 550 đồng/kg); giá gạo Đài Thơm 8 đạt 11.300 đồng/kg, tăng 6% (tương đương tăng 650 đồng/kg)…

Cả năm có thể xuất khẩu tới 8 triệu tấn gạo

Thông tin về tình hình sản xuất lúa gạo, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, theo kế hoạch đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng từ đầu năm 2023, năm nay diện tích gieo trồng lúa của nước ta đạt khoảng 1,7 triệu ha, cho sản lượng 43 triệu tấn. Đến nay, qua kiểm tra tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Bắc Trung Bộ, Đồng bằng sông Hồng, việc sinh trưởng phát triển của cây lúa khá thuận lợi, nếu không có phát sinh vấn đề đột xuất như dịch bệnh, thiên tai, bão lũ,... trên diện rộng, năm 2023 sẽ có một vụ mùa khá thắng lợi.

Đối với những lo ngại về ảnh hưởng của hiện tượng El Nino đối với sản xuất trồng trọt nói chung và lúa gạo nói riêng, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhìn lại các niên vụ 2015-2016 và 2019-2020 khi hiện tượng El Nino xuất hiện, Việt Nam có nhiều giải pháp về bố trí thời vụ, cơ cấu giống, quy trình canh tác cũng như các giải pháp về công trình như hệ thống thủy lợi để hạn chế mức độ ảnh hưởng của El Nino ở mức thấp nhất so với nhiều quốc gia trên thế giới.

Về tiến độ, tính đến ngày 1/8/2023, cả nước đã thu hoạch 24,2 triệu tấn thóc, gồm vụ đông xuân khoảng 20 triệu tấn, vụ hè thu khoảng 4,2 triệu tấn. Từ nay đến cuối năm, còn khoảng 18-19 triệu tấn thóc chờ thu hoạch.

Từ đó, ông Nguyễn Như Cường khẳng định, có thể có rủi ro, nhưng về cơ bản, Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng được nhu cầu nội địa và xuất khẩu.

Nhận định về tình hình thị trường gạo hiện nay, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, các nước đang tăng cường dự trữ, tình trạng thiếu hụt đã diễn ra khá nghiêm trọng, giá gạo toàn cầu tăng mạnh khiến cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu gạo của Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội và thách thức đan xen. Trong bối cảnh đó, với sản lượng 43 triệu tấn thóc, sau khi để tiêu dùng nội địa, năm nay Việt Nam có thể xuất khẩu được trên 7,5 – 8 triệu tấn gạo, cao hơn 400.000 – 900.000 tấn so với năm 2022.

Do đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhìn nhận, việc tận dụng thời cơ về giá để đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu gạo, khai thác thị trường truyền thống và mở rộng thị trường tiềm năng cần khẩn trương, nhưng gắn với đó phải giữ được thương hiệu gạo đã xây dựng thời gian qua, đồng thời đảm bảo giữ vững an ninh lương thực quốc gia.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng chỉ đạo cần xác lập, củng cố cơ chế hợp tác chặt chẽ, hiệu quả giữa các thương nhân kinh doanh, xuất khẩu gạo với người sản xuất và giữa các thương nhân với nhau để đảm bảo nguồn hàng ổn định, chất lượng và tránh tình trạng tranh mua, tranh bán, tranh thị trường và ép cấp, ép giá.

Theo Nguyễn Hiền (Báo Đầu tư)